Adopcja psa ze schroniska to dla niego ogromna szansa na nowe życie. To akt miłości i empatii, który nie tylko zmienia życie psa, ale również głęboko wpływa na życie jego nowych opiekunów. Jest to wspaniały gest i dar ze strony człowieka, jednakże należy pamiętać, że bierzemy to zwierzę wraz z jego bagażem doświadczeń, często bardzo traumatycznych. Decyzja ta wiąże się z pewnymi wyzwaniami, ponieważ psy w schroniskach często doświadczają różnych trudności emocjonalnych i behawioralnych, które mogą utrudniać ich adaptację do nowego domu.
Autor: dr Agata Kokocińska
Etolog, zoopsycholog i trener psów. Doktorantka w Zakładzie Zachowania się Zwierząt Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN. Prowadzi badania z zakresu biologicznych mechanizmów zachowań, psychologii zwierząt i zoosemiotyki. Szczególnie interesują ją zagadnienia związane z temperamentem i osobowością zwierząt, a także ich emocjonalne życie. Prowadzi terapie psów i kotów z zaburzeniami behawioralnymi.
Zmysł węchu odpowiada za odbieranie bodźców chemicznych, które znajdują się w otaczającym środowisku (powietrzu lub wodzie) w postaci tzw. lotnych związków organicznych (LZO). Człowiek należy do gatunków mikrosmatycznych, co oznacza, że węch ma dla niego znikome znaczenie, w przeciwieństwie do organizmów makrosmatycznych – wśród których prym wiodą psy.
Karmienie interaktywne jest świetną stymulacją psychoruchową poprawiającą neuroplastyczność mózgu, czyli taką jego właściwość, dzięki której jest on zdolny do adaptacji, zmienności, samonaprawy, uczenia się i zapamiętywania. Karmienie interaktywne polega na zmianie systemu ze standardowego (limitowanego lub ad libitum, które w przypadku psów nie jest zalecane) podawania pożywienia w misce na karmienie „zmuszające” zwierzę do kombinowania i włożenia wysiłku w celu zdobycia pożywienia.
Podstawową potrzebą wszystkich zwierząt, obok potrzeb fizjologicznych, takich jak jedzenie, picie czy sen, jest potrzeba bezpieczeństwa. Ograniczenie przestrzeni często działa na psy kojąco, musi być ono jednak odpowiednio wprowadzone.
Podłożem lęku separacyjnego jest zbyt silne przywiązanie do obiektu, którym najczęściej jest opiekun psa, ale może też nim być np. drugi pies. Tak więc jest to niezdolność zwierzęcia do zniesienia rozłąki z opiekunem/towarzyszem. Silnie rozwinięty i skumulowany lęk separacyjny może odbić się na zdrowiu zwierzęcia. Jak więc sobie z nim radzić?
Zabawa w życiu zwierząt odgrywa istotną rolę – dzięki niej możemy wzbogacić repertuar dnia psa, nawiązać z nim bliższą relację, a także zwiększyć jego kompetencje społeczne. Odpowiednia zabawa bardzo dobrze wpływa także na rozwój psychofizyczny zwierzęcia. Poprzez zabawę możemy nie tylko nauczyć psa wielu rzeczy, ale również zadbać o jego dobrostan.
Wrażliwość na bodźce dźwiękowe to jeden z najczęstszych problemów, na jakie narażone są psy. Dobrze wiemy, jak nerwowo reagują na każdy hałas czy wystrzał. W sytuacji gdy nieunikniony jest kontakt z tym bodźcem, często musimy podawać im leki lub izolować je w miarę możliwości od źródła hałasu. Czy można jednak przyzwyczaić psa do głośnych dźwięków? Zmniejszyć jego wrażliwość na tyle, aby hałas nie był dla niego źródłem stresu?
Poznanie temperamentu i osobowości psa ma istotny wpływ na wybór zwierzęcia, które będzie najbardziej odpowiadać właścicielowi – czy to jako towarzysz zabaw, czy jako pies pracujący. Dodatkowo stanowi doskonałą diagnozę problemów behawioralnych psa, która jest punktem wyjścia do dalszej pracy nad jego zachowaniem.
Do tej pory wiele agresywnych wzorców zachowań psa często tłumaczyliśmy próbą dominacji. Jednak nic bardziej mylnego. Znaczna większość zachowań agresywnych ma bowiem swoje podłoże w problemach emocjonalnych oraz niezabezpieczeniu potrzeb zwierzęcia. Żeby więc dobrać odpowiedni plan terapii, należy w pierwszej kolejności zdiagnozować przyczynę danego zachowania i zrozumieć jej strukturę.
Nadpobudliwość to bardzo niejednoznaczne określenie zaburzenia behawioralnego. Może mieć różnorakie podłoże – zarówno genetyczne, jak i wyuczone. Pojęcie to jest ściśle związane z pojęciem pobudliwości. Przejawia się wzmożoną aktywnością psychoruchową, nadwrażliwością, przesadnymi reakcjami na bodźce, nawet te o znikomym natężeniu, oraz problemem z habituacją. Psy nadpobudliwe mają problem z odpoczynkiem i wejściem w stan odprężenia.
Odwrażliwianie i przeciwwarunkowanie to dwie podstawowe metody modyfikacji zachowań niepożądanych u zwierząt. Można je stosować u wszystkich gatunków i w najrozmaitszych sytuacjach. Umiejętne odwrażliwianie i przeciwwarunkowanie to podstawa pracy każdego zoopsychologa, psychologa i trenera.
Pobudliwość, ogólnie rzecz ujmując, to zdolność organizmu do reakcji na bodźce docierające z otaczającego środowiska. Określa ona zdolność komórki do zmiany stanu czynnościowego pod wpływem czynników fizycznych lub chemicznych.