Metody oceny temperamentu i osobowości psów

Terminy „temperament” i „osobowość” często bywają stosowane zamiennie. Pojawia się tu wiele kontrowersji i rozbieżności, gdzie pojęcia takie jak temperament, osobowość i charakter są używane jako synonimy, choć pojawiają się też trendy, w których są one zdecydowanie rozgraniczane. Wedle tych drugich, temperamentem są dziedziczne tendencje, obserwowalne od wczesnych etapów życia, stanowiące fundament osobowości; zaś osobowość jest definiowana cechami i zachowaniem się osobników dorosłych, jako wypadkowymi temperamentu i wpływu środowiska. Temperament bywa określany także jako różnice w zachowaniach, stosunkowo powtarzalne w podobnych sytuacjach. Parafrazując: temperament jest cechą wrodzoną, zaś osobowość to temperament zmodyfikowany wpływem środowiska. Jak widać, granica pomiędzy tymi dwoma pojęciami jest dosyć śliska i w zasadzie to, co możemy zbadać i ocenić na podstawie obserwacji, to tylko osobowość. Jako cechy temperamentu wedle tendencji oddzielającej te dwa pojęcia powinno się brać stricte wrodzone elementy, o podłożu natury fizjologicznej, takie jak pobudliwość (w znaczeniu wrażliwości na bodźce). W niniejszym artykule te dwie definicje nie będą stricte różnicowane. 
Naukowcy badający tematykę osobowości u psów pochodzą z różnych środowisk, prezentując zróżnicowane koncepcje. Przede wszystkim możemy wyróżnić całą masę zmiennych, w tym: metody oceny temperamentu i osobowości, badane rasy, wiek psów, w którym były testowane, środowisko hodowli i typ utrzymania, stan fizjologiczny (stan zdrowia, faza cyklu płciowego), a przede wszystkim – czynnik ludzki. Jednymi z najpopularniejszych, zestandaryzowanych testów są testy DMA (Dog Mentality Assesment) oraz C-BARQ (Canine Behavioral Assessment & Research Questionnaire). Kwestionariusz DMA był wykorzystywany w wielu badaniach przez Svartberga i Forkmana, a ich wyniki są użytkowane przez Szwedzki Związek Psów Pracujących. 

Test DMA 

Test DMA został opracowany głównie jako narzędzie do hodowli psów pracujących. Korzystając z testu, można porównać reakcje behawioralne rodziców z ich potomstwem. Obecnie test ten jest wszechstronnie wykorzystywany do oceny innych ras niż pracujące. W teście psy są wystawiane na działanie wielu nowych bodźców i stawiane w nowych sytuacjach. Ich reakcje są opisywane zgodnie ze znormalizowanym arkuszem ocen przez oficjalnych obserwatorów. Podczas testu psu towarzyszy przewodnik – w większości przypadków jest nim jego właściciel lub inna osoba dobrze znana psu. Osoba odpowiedzialna za test (ang. test-lider TL) nadzoruje jego praktyczne aspekty. Program szkoleniowy dla obserwatorów jest prowadzony w kilku etapach, w których obserwator jest przeszkolony do oceny reakcji psów w teście zgodnie z ustalonymi standardami, tak by jego ocena była maksymalnie obiektywna i neutralna. W małym uproszczeniu, test składa się z 10 osobnych podtestów, które są przeprowadzane na zewnątrz w określonej kolejności:

1. Kontakt socjalny – gotowość do kontaktu z nieznajomym (reakcje na obcą osobę lub grupę osób).
2. Zabawa z osobą nieznajomą (np. spacer...