Pojęcie dominacji pojawiło się po raz pierwszy w 1950 r. w kontekście opisu społecznych relacji i zachowań terytorialnych ptaków. Od tego czasu stało się bardzo popularnym określeniem, nadużywanym w kontekście zachowań społecznych psów, zwłaszcza w prasie popularno-naukowej. Zachowanie dominacyjne to aktywna rywalizacja o dostęp do zasobów i kontrolę nad nimi [Case, 2010; Overall, 1999]. Jednocześnie jest ono powiązane z kontekstem sytuacji i nie definiuje całkowicie relacji pomiędzy osobnikami w grupie. Zachowanie dominacyjne może, choć nie musi, być związane z agresją. Jeżeli zachowanie uniemożliwia zwierzęciu normalne funkcjonowanie w grupie, wówczas możemy mówić o zaburzeniach dostosowania się do struktury społecznej, określanych w klasyfikacji Pageata jako socjopatia [Dehasse, 2006]. Problem ten został zdiagnozowany w omawianym przypadku.
Istotne obserwacje
Baca był szczeniakiem bardzo energicznym i chętnym do eksploracji środowiska, pod warunkiem że nie było to środowisko zupełnie nowe, a pies był pozbawiony towarzystwa matki lub człowieka. Zachowanie takie było w zasadzie zgodne z tendencją, że wysoki poziom nowości bodźca wywołuje zazwyczaj unikanie, bezruch lub inne reakcje obronne [Pisula, 2004].
Pierwsze symptomy agresji w stosunku do matki pojawiły się w ósmym miesiącu życia psa. Początkowo była to agresja określana jako zaborcza i występowała w kontekście obrony zasobów – w tym przypadku pożywienia i kontaktu z opiekunami. Baca potrafił zaatakować Mikę podchodzącą do swojej karmy, jeżeli miski psów nie były od siebie oddalone, lub w momencie przyjacielskich kontaktów suczki z opiekunami.
Opis przypadku
Baca – 16-miesięczny mieszaniec pochodzący od matki w typie moskiewski pies stróżujący.
- Opiekunowie:
- dwoje dorosłych osób, przebywających na stałe z psem,
- cztery osoby dojeżdżające, przebywające w domu od kilku dni do kilku tygodni. - Inne zwierzęta:
- dwa koty,
- matka Bacy – 12-letnia suczka Mika,
- do dziewiątego tygodnia życia: brat Bacy. - Warunki życia zwierząt:
- dwie duże budy dla psów w przydomowym ogrodzie,
- stała możliwość korzystania z wybiegu,
- nieograniczony dostęp do mieszkania i towarzystwa ludzi. - Jak przebiegały problemy behawioralne:
- Pierwsze zachowanie agresywne pojawiło się w 14. miesiącu życia. Baca zaprezentował sygnały agresywno-uspokajające wobec opiekunki, gdy ta przechodziła obok niego podczas jedzenia.
- Następnie doszło do pogryzienia mającej z Bacą codzienny, krótki kontakt, bardzo dobrze mu znanej starszej kobiety. Do czasu zdarzenia Baca prezentował wobec niej sygnały afiliacyjne (sugerujące okazywaną akceptację i sympatię). Atak nastąpił w momencie przechodzenia opiekunki obok jedzącego psa. Ugryzienie było pojedyncze, przytrzymane; skutkowało głębokimi ranami i znacznym uszkodzeniem skóry. Baca przestał akceptować pogryzioną osobę – prezentował na jej widok pobudzenia wysokiego stopnia i sygnały agresywne. Trzeba było izolować psa w momencie pojawienia się kobiety na posesji.
- Przez kolejne dwa miesiące agr...
