Chroniczny lęk u kota

W efekcie wiele kotów niewychodzących jest zmuszonych do regularnego konfrontowania się z bodźcami wywołującymi u nich strach oraz lęk. Przedłużona lub stale powtarzająca się ekspozycja na stresor może prowadzić do rozwinięcia się chronicznego stresu, który nie tylko znacząco obniża koci dobrostan, ale też leży u podłoża licznych zaburzeń zachowania i problemów zdrowotnych.

Strach, lęk i stres jako mechanizmy adaptacyjne

Strach i lęk to emocje pojawiające się w sytuacjach potencjalnego lub realnego zagrożenia. Choć z natury nieprzyjemne, pełnią kluczową dla przeżycia funkcję, umożliwiając kotu unikanie niebezpieczeństw i efektywne radzenie sobie, gdy już się one pojawią. Koty, z racji swoich uwarunkowań gatunkowych, zdecydowanie najczęściej wybierają ucieczkę, rzadziej znieruchomienie. Atak jest dla nich ostatecznością i pojawia się niemal wyłącznie w obliczu walki o bardzo ważne zasoby (np. samice, terytorium), podczas obrony młodych lub w sytuacjach, gdy ucieczka jest niemożliwa.

Tym, co przygotowuje organizm do działania, czyli realizacji obranej strategii, jest towarzysząca odczuwaniu strachu lub lęku reakcja stresowa. Stres jest to reakcja fizjologiczna występująca w odpowiedzi na pojawienie się bodźca wytrącającego organizm z równowagi (stresora) i mająca na celu jej przywrócenie. Reakcja stresowa zachodzi na dwóch poziomach: poprzez aktywację osi podwzgórze – przysadka – nadnercza (HPA) oraz układu współczulnego.

Jako pierwszy aktywowany zostaje układ współczulny, który natychmiast mobilizuje organizm do działania poprzez wydzielenie noradrenaliny z zakończeń nerwowych oraz pobudzenie nadnerczy do wydzielania katecholamin (adrenaliny i noradrenaliny), co wywołuje m.in. takie skutki jak rozszerzenie źrenic, przyspieszenie akcji serca, rozszerzenie naczyń krwionośnych mięśni szkieletowych oraz zwężenie naczyń skóry i układu pokarmowego, a także podniesienie poziomu glukozy we krwi.

Oś HPA odpowiada za późną reakcję na stresor i jest aktywowana dopiero po kilku minutach lub godzinach od jego zadziałania. Podwzgórze wydziela hormon zwany kortykoliberyną (CRH), który pobudza przysadkę do wydzielania hormonu o nazwie kortykotropina (ACTH)...