Krwiodawstwo zwierząt

Obecnie jest już kilka banków, a krew jest łatwo dostępna i w kilka godzin jest transportowana do przychodni weterynaryjnych. Krew ratuje życie w wielu przypadkach. Wykorzystywana jest zarówno w czasie planowych operacji czy chorób, jak i w nagłych sytuacjach, takich jak krwawienie powypadkowe.

W jakich przypadkach przetacza się krew?

Transfuzji dokonuje się w dwóch przypadkach: gdy dochodzi do utraty krwi albo gdy dochodzi do zaburzeń związanych z czynnikami krzepnięcia krwi. Decyzję o przetoczeniu krwi podejmuje lekarz weterynarii na podstawie badania krwi. W badaniach najważniejszym parametrem w tym przypadku jest hematokryt, czyli stosunek elementów morfotycznych krwi do objętości pełnej krwi. U zdrowego zwierzęcia hematokryt wynosi 45%.
Elementy morfotyczne krwi to:

• erytrocyty, czyli krwinki czerwone zajmujące się transportem tlenu i dwutlenku węgla po organizmie,
• leukocyty, czyli krwinki białe zajmujące się obroną organizmu przed infekcjami (zalicza się do nich np. limfocyty, neutrofile, makrofagi),
• trombocyty, czyli płytki krwi zajmujące się w organizmie krzepnięciem krwi.

Przetoczenie krwi wykonuje się, gdy hematokryt spada poniżej 20%. Spadek hematokrytu (Ht) jest związany z utratą erytrocytów. W takim przypadku rozwija się anemia (niedokrwistość), która może być zagrożeniem dla zdrowia i życia zwierzęcia. Najczęstsze objawy kliniczne niedokrwistości to: pojawienie się nietolerancji wysiłkowej, bladość błon śluzowych, tachykardia, głębsze i szybsze oddechy, gorączka, żółtaczka, hemoglobinuria/hemoglobinemia, splenomegalia czy hepatomegalia.
Transfuzję krwi najczęściej stosuje się przy:

• krwotokach (np. powstałych w wyniku wypadków komunikacyjnych),
• anemii,
• niektórych groźnych chorobach zakaźnych, takich jak: parwowiroza, babeszjoza czy nosówka,
• zabiegach operacyjnych związanych z dużym krwawieniem, np. usunięcie krwawiącego guza śledziony,
• zatruciach powodujących rozpad czerwonych krwinek (np. warfaryną znajdującą się w trutkach na szczury),
• hemofilii typu A i B,
• chorobie von Willenbrandta (wrodzona skaza krwotoczna, której istotą jest zaburzenie krzepnięcia krwi),
• zespole rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC),
• hipoproteinemii – niedoborze białek osocza,
• zespole słabnącego szczenięcia lub kocięcia.

Przetoczenie krwi to tymczasowe rozwiązanie. Po ok. dwóch tygodniach elementy morfotyczne krwi ulegają rozpadowi i zostają usunięte z organizmu. Wtedy konieczne jest powtórne przetoczenie krwi. Czas ten jednak daje możliwość organizmowi na wyprodukowanie nowej krwi, a lekarzom na postawienie diagnozy dotyczącej choroby zwierzęcia. Po prawidłowym rozpoznaniu można rozpocząć leczenie przyczynowe i kolejne transfuzje nie są potrzebne.
W przypadku chorób związanych z brakiem czynników krzepnięcia transfuzje to jedyne możliwe leczenie danych chorób. Tacy pacjenci muszą mieć przetaczaną krew już do końca życia.
W zależności od choroby zwierzęcia można przetaczać krew pełną lub jej pochodne:

• krew pełna świeża – niepoddana żadnej obróbce, zawierająca wszystkie składniki; zastosowanie: silne krwotoki z utratą ponad 25% krwi krążącej;
• krew pełna mrożona – przechowywana w warunkach chłodniczych, zawiera erytrocyty, leukocyty, białka osocza, stabilne czynniki krzepnięcia; nie zawiera płytek krwi i pozostałych czynników krzepnięcia; zastosowanie: silne krwotoki z utratą ponad 25% krwi krążącej;
• koncentrat czerwonokrwinkowy – głównie erytrocyty, z dodatkiem leukocytów wraz z niewielką ilością osocza; koncentrat ma znacznie szersze zastosowanie niż pełna krew, zapewnia mniejsze ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych niż w przypadku krwi pełnej, można go też stosować u czworonożnych pacjentów geriatrycznych i z chorobami nerek; zastosowanie: babeszjoza, krwotoki, niewydolność szpiku kostnego;
• świeżo mrożone osocze – otrzymane przez odwirowanie świeżo pobranej krwi pełnej i następnie zamrożenie; osocze zawiera wszystkie stabilne (II, VII, IX, X) oraz labilne (V i VIII) czynniki układu krzepnięcia, albuminy i globuliny; zastosowanie: silne krwotoki (zalecane podawanie razem z koncentratem czerwonokrwinkowym), DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego), hemofilia B, terapia parwowirozy, podniesienie odporności noworodków, krwawienie u pacjentów z niedoborami czynników krzepnięcia, leczenie zatruć rodentycydami antykoagulacyjnymi – warfaryną;
• krioprecypitat – zastosowanie: hemofilia A, B, DIC, niedobór czynnika XIII.

Jak przechowuje się krew i jej pochodne?

Krew pełną i koncentrat czerwonokrwinkowy można przechowywać w temperaturze 1–8. Należy w ciągu dnia kilka razy obracać woreczki, w których znajduje się krew. Krew pełną i koncentrat można przechowywać do 42 dni.
Krioprecypitat i osocze należy przechowywać w temperaturze –18ºC. Krioprecypitat można przechowywać do roku.

Zwierzęcy dawcy krwi

Krwi nie można wyprodukować w laboratorium i przechowywać do czasu, kiedy będzie potrzebna. Dawcami krwi mogą być wyłącznie zwierzęta, które spełnią określone warunki. Każde zwierzę jest dokładnie badane przed pobraniem krwi, pobiera się również krew na morfologię i biochemię, a w przypadku kotów wykonuje się testy w kierunku chorób zakaźnych. Określa się również grupy krwi dawcy, co jest niezwykle ważne przy przetaczaniu krwi.
Są sytuacje, w których zwierzę nie może oddać krwi.
Takimi sytuacjami są choroby:

• przewodu pokarmowego i wątroby,
• układu krążenia,
• układu nerwowego,
• układu oddechowego,
• układu moczowego,
• a także sytuacje fizjologiczne, takie jak:
• ruja/cieczka,
• ciąża,
• laktacja,
• do dwóch miesięcy po porodzie.
...