Zachowania samonagradzające

Niestety, fachowa literatura naukowa jest wciąż uboga w badania i opracowania dotyczące zachowań samonagradzających. Możliwą przyczyną takiego stanu rzeczy jest pewna nieścisłość dotycząca samego zakresu omawianych zachowań. W niektórych przypadkach mowa bowiem o zachowaniach, które same w sobie są przyjemne lub powodują upust emocji (np. szczekanie, szarpanie, jedzenie, zabawa), zaś w innych opracowaniach brane jest pod uwagę szerokie grono czynności przynoszących zwierzęciu bezpośredni przyjemny skutek, bez intencji przewodnika (np. na bazie samodzielnego wzmocnienia środowiskowego).

W literaturze anglojęzycznej przeważa fraza self-reinforcing behavior, w tłumaczeniu dosłownym – zachowanie samowzmacniające lub „wzmacnianie siebie”. Wzmocnienie pozytywne, zgodnie z definicją, powoduje większe prawdopodobieństwo powtórzenia danego zachowania w przyszłości. Dlatego też natura zachowań samonagradzających obejmuje nie tylko spontaniczne wykonywanie ich przez zwierzę, ale również brak mechanizmu samoistnego zanikania. Konkludując – zachowania te same z siebie wzmacniają, a ignorowane nie będą ulegały wygaszeniu.

Natura i biologia

Zachowania samonagradzające bazują na mechanizmie wzmocnienia pozytywnego. W tym przypadku przyjemnością jest samo to zachowanie lub jego bezpośredni skutek. Mechanizm wzmocnienia pozytywnego jest już szeroko opisany w literaturze. Jest on głęboko związany z procesami uczenia się. W początkowym etapie nauki najlepiej zapamiętywane są te czynności, które zostały wielokrotnie nagrodzone. Na poziomie komórkowym wielokrotne wzmocnienia powodują powstawanie lepszych, oraz liczniejszych połączeń pomiędzy neuronami. W początkowej fazie nauki dochodzi do stymulacji synaps oraz wytworzenia pamięci krótkotrwałej (STM). Proces ten nie jest długotrwały, nie wynika z syntezy białek, jest niezależny od RNA i może zanikać, jeśli nie dojdzie do ponownej stymulacji synaps i wytworzenia pamięci długotrwałej (LTM) w efekcie syntezy nowych białek.

Proces ten zachodzi głównie w hipokampie, ale dotyczyć t...