Kot domowy, ale czy udomowiony?

Obecnie liczebność kotów na świecie szacuje się na minimum 600 mln – trudno o bardziej wymierne dowody ewolucyjnego sukcesu gatunku. 
Tymczasem, jak zaznaczono we wstępie, zdaniem naukowców kot miał niewielkie szanse, aby przystosować się do życia z ludźmi. Co więcej, przez niektórych współczesnych badaczy nadal nie jest uważany za gatunek w pełni udomowiony…
Jak zatem doszło do tak szeroko zakrojonej ekspansji kotów domowych do naszego świata? Jaką drogę przebył kot, zanim wskoczył człowiekowi na kolana i zamieszkał z nim pod jednym dachem? I wreszcie – jak owa droga wpłynęła na to, jakim zwierzęciem jest kot dziś?
Historia kociego udomowienia zdecydowanie nie jest jedną z tych nudnych ewolucyjnych opowieści o powstaniu gatunku, z którymi można spotkać się w podręcznikach biologii. Wręcz przeciwnie – jest co najmniej tak fascynująca, przewrotna i zagadkowa, jak sam kot. Jej poznanie stanowi niezbędny fundament dla lepszego zrozumienia zachowań, potrzeb i problemów współczesnych kotów domowych.

Skąd wziął się kot?

Dzisiejszy kot domowy (Felis silvestris catus) jest owocem ok. 12 tysięcy lat ewolucji, o czym wiemy dzięki badaniom genetycznym opublikowanym w 2007 r. przez badaczy z Oxfordu (Driscoll i in.).
Badania te nie tylko wskazały czas i miejsce, w których ścieżki, wtedy jeszcze dzikiego kota, skrzyżowały się ze ścieżkami człowieka, ale też ukróciły wszelkie spekulacje na temat możliwych gatunków, od których kot domowy miał się wywodzić. Z pięciu branych do tej pory pod uwagę – kota bagiennego, kota pustynnego, taraja, manula i żbika – zaszczytne miano protoplasty kota domowego przypadło żbikowi (Felis silvestris), a dokładnie jednemu z jego podgatunków – żbikowi nubijskiemu (Felis silvestris lybica), zamieszkującemu północną Afrykę i Bliski Wschód.
To właśnie na Bliskim Wschodzie, a konkretnie w obszarze tzw. Żyznego Półksiężyca (rozciągającego się od dzisiejszego Egiptu po Irak), rozpoczął się powolny i być może trwający do dziś proces udomowienia kota. Dlaczego akurat tam i akurat wtedy?
Kluczowymi czynnikami, które determinują gatunek jako predysponowany do udomowienia, są: łatwość dostosowywania się do nowych warunków, zróżnicowana dieta, społeczny tryb życia, hierarchiczna struktura grupy, duża tolerancja na wysokie zagęszczenie oraz łatwość oswajania się. Poza tym, oczywiście, dochodzi kwestia przydatności danego gatunku dla człowieka – czy to w roli pożywienia, jak w przypadku krów, świń lub drobiu, czy też realizowania innych ważnych zadań, j...