Koci katar – objawy, diagnostyka, leczenie, zapobieganie

Katar koci to zakażenie górnych dróg oddechowych. Często choroba szybko mija, a koty szybko wracają do pełni zdrowia. Jednak katar koci może mieć ciężki przebieg, a nawet skończyć się śmiercią zwierzęcia. Szczególnie narażone na nią są kociaki, koty nieszczepione i koty z obniżoną odpornością, np. po operacjach, z nowotworami czy zakażone wirusem białaczki kotów (FeLV). Szczególnie dużo przypadków choroby spotykamy w skupiskach zwierząt, np. w hodowlach i schroniskach.

Przyczyny choroby

Za koci katar odpowiadają przede wszystkim dwa wirusy: herpeswirus i kaliciwirus. Jednak choroba ta bardzo często jest wikłana przez chlamydie, mykoplazmy, reowirusy, bakterie z grupy Bordetella i inne. Do najczęstszych objawów należą:

• zapalenie spojówek,
• zapalenie jam nosowych z wypływem surowiczym lub ropnym (przy powikłaniach bakteryjnych),
• zapalenie jamy ustnej, a także owrzodzenia języka,
• gorączka,
• osłabienie,
• apatia,
• brak łaknienia,
• zapalenie rogówki oka,

Przy ciężkiej postaci kaliciwirozy możliwe są kulawizny, a nawet upadki kotów.

Objawy kociego kataru

Objawy, jakie obserwujemy u kota, zależą od tego, jaki czynnik w głównej mierze odpowiada za zakażenia oraz od tego, czy choroba jest wikłana przez bakterie.

Herpeswiroza
W przypadku zakażeń herpeswirusem (FHV) na pierwszy plan wysuwają się problemy okulistyczne. Pojawiają się obrzęk, silne przekrwienie i zapalenie worka spojówkowego. Oczy są załzawione, wypływ z worka spojówkowego jest surowiczy (przezroczysty). Częstym objawem jest wysunięcie się trzeciej powieki. Silny stan zapalny może doprowadzić do zapalenia rogówki, a gdy nie jest podjęte leczenie – do owrzodzenia rogówki, utraty wzroku, a nawet utraty gałki ocznej. W przypadku herpeswirozy mamy również nieżyt nosa, trudności w przełykaniu, kichanie i spadek apetytu.
Objawy po zakażeniu herpeswirusem pojawiają się po 2–7 dniach. Choroba najczęściej trwa do dwóch tygodni. Po przechorowaniu zwierzę staje się nosicielem wirusa i każdy spadek odporności może wywołać kolejne zakażenie. Do takich sytuacji należą: stres, inna choroba, operacja.
Do zakażeń dochodzi przez kontakt z wydzielinami z nosa, oczu i jamy ustnej chorego kota. Na wirusa najbardziej narażone są kocięta, które zakażają się od swoich matek w czasie zabiegów pielęgnacyjnych. Koty mogą zarazić się od siebie podczas wylizywania, wspólnych zabaw czy korzystania z tych samych legowisk, kuwet i misek. Wirus jest dość oporny na warunki środowiskowe, ale łatwo zostaje zniszczony przez środki dezynfekcyjne.
Ze względu na duże skupiska i łatwość przenoszenia wirusa drogą kropelkową bardzo często choroba dotyczy zwierząt w schroniskach, hodowlach i wśród kotów wolnożyjących, mieszkających w jednym miejscu i korzystających ze wspólnych misek.

Kaliciwiroza
W przypadku zakażeń kaliciwirusem (FCV) główne objawy skupiają się na jamie nosowej i jamie ustnej. Początek choroby jest bardzo gwałtowny, towarzyszą mu gorączka i silne osłabienie. Dochodzi do zakażenia śluzówki nosa oraz zapalenia dziąseł i łuków podniebiennych. Często pojawia się owrzodzenie języka. Może dochodzić do śródmiąższowego zapalenia płuc, ostrego surowiczego zapalenia spojówki bez zapalenia rogówki. Czasami rozwija się również zapalenie stawów, które objawia się silną kulawizną. Zwierzęta kichają, ciężko oddychają, są apatyczne. Pojawia się duszność związana z zapaleniem płuc. Ból związany z ranami w jamie ustnej i gorączka powodują, że chore zwierzęta nie mają apetytu. Ze względu na rany w jamie ustnej zaprzestają jakiejkolwiek pielęgnacji ciała. Częstym opisywanym przez opiekunów na początku choroby objawem jest podchodzenie kota do miski z jedzeniem, a następnie jego ucieczka i chowanie się. Jest to związane z bólem, jaki doznaje kot przy próbie jedzenia. Stąd na początku choroby, choć apetyt jest zachowany, kot nie pobiera pokarmu – właśnie przez ból w obrębie jamy ustnej. Kolejnym etapem choroby jest zapalenie tchawicy, oskrzeli i płuc. Koty ciężko oddychają, oddech staje się płytki, pojawia się kaszel, często wymioty.
Kaliciwirus jest bardzo zjadliwy i łatwo przenosi się na inne koty poprzez kontakt bezpośredni, wspólne legowiska i miski. Jest to wirus, który często mutuje, stąd różne jego warianty znajdujemy w środowisku. Rezerwuarem wirusa są koty chore, ale też koty po przechorowaniu, które sieją wirusa przez wiele miesięcy po wyzdrowieniu.Kaliciwirus jest bardzo oporny na warunki środowiskowe. Nie niszczy go niskie pH, nie działa na niego większość środków odkażających. Ginie w temperaturze powyżej 50°C. Po wysuszeniu zachowuje swoje właściwości zakaźne przez 8–10 dni.
Podobnie jak w przypadku herpeswirusa na kaliciwirusa najbardziej narażone są młode koty, a także koty dotknięte chorobami obniżającymi odporność, takimi jak FIV i FeLV, czy nowotworami. Po kontakcie z wirusem namnaża się on w jamie ustnej i górnych drogach oddechowych, stąd też większość objawów klinicznych jest związana z tymi partiami ciała.

Uogólniona kaliciwiroza
Czasami zdarza się dużo cięższy przebieg kaliciwirozy. W postaci uogólnionej śmiertelność sięga nawet 70%. Co ciekawe, przede wszystkim chorują dorosłe osobniki, młode kocięta łagodniej przechodzą tę formę zakażenia.
Początkowo choroba przebiega podobnie jak klasyczna forma zakażeń kaliciwirusem. Pojawiają się stan zapalny spojówek, gorączka, posmutnienie, spadek apetytu oraz rany w obrębie jamy ustnej. Z czasem pojawiają się również obrzęki skóry, problemy z poruszaniem się, następnie niewydolność wątroby, krwiste biegunki i śmierć zwierzęcia, która następuje już od 7 do 10 dni od pojawienia się pierwszych objawów.
Kaliciwirus nie stanowi zagrożenia dla ludzi ani dla innych gatunków zwierząt.

Chlamydioza
Chlamydia felis to patogen, który jest odpowiedzialny przede wszystkim za długotrwałe i nawracające stany zapalne spojówek. Najczęściej dochodzi najpierw do zakażenia jednego oka, a po kilku dniach choroba obejmuje również drugie oko. Gorączka występuje rzadko. Nawroty choroby mogą występować w stanach obniżonej odporności, np. po stresach, operacjach i w ciąży, a także w skupiskach zwierząt. Cięższe postaci choroby występują przy wikłanym zapaleniu przez paciorkowce, gronkowce, kaliciwirus czy wirus niedoboru immunologicznego FIV. Wtedy możliwy jest ciężki przebieg kociego kataru, któremu towarzyszy zapalenie płuc.
Zapalenie spojówek przenosi się głównie przez kontakt bezpośredni z wydzieliną z worka spojówkowego lub z wyciekiem z nosa. Zakażone koty wydalają też chlamydie z wydzieliną z dróg rodnych i z kałem. Zapalenie spojówek pojawia się po 6–10 dniach od kontaktu z zarazkiem i trwa około 6 tygodni. Nosicielstwo często utrzymuje się nawet do 1,5 roku.
Bakteria krótko przeżywa poza organizmem gospodarza. Aby...