Zaburzenia separacyjne u psów - Cz. 2. Tło emocjonalne i terapia

Wspomniany w pierwszej części artykułu amerykański neurobiolog estońskiego pochodzenia, Jaak Panksepp, badał aktywność określonych struktur mózgowych i na tej podstawie wyodrębnił siedem systemów emocjonalnych ssaków: poszukiwania, opieki, paniki, strachu, złości, pożądania i zabawy. Systemy emocjonalne są regulatorami zachowania, dzięki którym zwierzę może przetrwać i dopasować się do środowiska, w którym żyje. Kiedy zwierzę prezentuje niepożądane zachowanie, behawiorysta powinien potrafić określić, jakie są jego emocjonalne przyczyny i skąd ono wynika. To emocje generują zachowanie i to emocje je utrwalają na drodze uczenia się. Jeżeli odkryjemy, jakie emocjonalne korzyści czerpie zwierzę z problemowego zachowania, jesteśmy na dobrej drodze do zaproponowania skutecznej terapii behawioralnej. Pamiętajmy, że emocje zmieniają się błyskawicznie, czasami to kwestia ułamków sekundy, jednak nawet krótkotrwała korzyść i towarzyszące jej poczucie ulgi (pojawiające się na przykład w trakcie gryzienia przedmiotów pod nieobecność opiekuna) wzmacniają zachowanie, które z czasem będzie coraz trwalsze i trudniejsze do zmodyfikowania. 
W zasadzie jedynie system pożądania, który uruchamia się w trakcie zachowań reprodukcyjnych, nie jest zaangażowany w zachowania separacyjne. Zgodnie z teorią MacLeana, powstawanie więzi i kontakt z obiektem przywiązania tworzą się w trakcie doświadczania matczynej opieki. Ssaki, które przez dłuższy czas muszą zajmować się młodymi, poświęcają się temu nawet kosztem innych czynności życiowych, ponieważ system opieki generuje pozytywne i nagradzające emocje. W tym kluczowym dla dalszego rozwoju i mającym olbrzymi wpływ na dorosłe życie psa okresie szczenięta uczą się, jak radzić sobie z frustracją. Suka celowo oddala się od miotu, co wyzwala stres i uruchamia system paniki. Te awersyjne doznania szybko ustępują, kiedy po powrocie suki do gniazda pojawia się emocja ulgi. Szczenięta uczą się więc pozostawania w samotności i – jeśli nic nie zakłóci tego procesu – wyrastają na zrównoważone i społecznie przystosowane jednostki. Początkowo uważano, że to właśnie te dwa systemy emocjonalne – opieki i paniki – odpowiadają...