Wybrane problemy skórne u kotów

Zmiany skórne należy u kotów traktować w sposób szczególny, ponieważ ich przyczyny oraz objawy nie zawsze są tożsame z problemami psich pacjentów. Ze względu na subtelność kociej psychiki zmiany te mogą świadczyć o rozwoju chorób o podłożu zarówno somatycznym, jak i behawioralnym. Wymagają przeprowadzenia badań dodatkowych, niezastąpione jest również właściwe wsparcie dietetyczne.

Objawy dermatologiczne u kotów 

Choroby skóry dotykają między 6% a 15% kocich pacjentów, z czego co piąte zwierzę cierpi na więcej niż jedno schorzenie. Wśród objawów dermatologicznych zauważyć można utratę sierści, utratę sierści ze świądem oraz wykwity. Do najczęstszych przyczyn wyłysienia ze świądem u kotów należą pasożyty zewnętrzne, alergie oraz grzybice skóry, natomiast w przypadku wyłysienia bez świądu na pierwszym miejscu plasują się przyczyny psychogenne, za nimi przyczyny endokrynologiczne, a następnie wpływ leków.
W tabeli przedstawiona jest klasyfikacja morfologiczna wykwitów skórnych.

Przyczyny wybranych zmian skórnych o podłożu somatycznym

Właściwą ocenę zmian skórnych u kotów utrudnia szeroki zakres chorób pierwotnych, które często dają podobne objawy. U kocich pacjentów występują m.in.:

• podłoże immunologiczne – możliwe warianty to alergia pokarmowa, kontaktowa i wziewna. Często zmiany są widoczne najbardziej w okolicach głowy i szyi;
• podłoże pasożytnicze – nużyca objawia się m.in. świądem, łuszczeniem skóry, rumieniem. Bardzo łatwo przenosi się pomiędzy osobnikami tego samego gatunku. Nużyca, wywołana przez roztocze Demodex cati, pojawia się w stanie immunosupresji na skutek cukrzycy, zakażenia FIV/FeLV czy w przewlekłej chorobie nerek;
• podłoże grzybicze (dermatofitoza) – grzybica objawia się przez łuszczenie skóry, odbarwienia, występowanie rumienia i zaskórników. Zmiany są widoczne głównie na głowie, uszach i łapach. Na chorobę narażone są przede wszystkim osobniki z długą sierścią, pochodzące ze schronisk, wychodzące oraz w stanie immunosupresji;
• wpływ leków – pod wpływem długotrwałego podawania glikokortykosteroidów może wystąpić miejscowy zanik sierści, do skutków ubocznych należą również zaburzenia gojenia się ran oraz ryzyko wystąpienia alergicznego zapalenia skóry;
• podłoże endokrynologiczne – wyłysienia na skutek m.in. nadczynności tarczycy i cukrzycy, najczęściej występują razem ze stanem zapalnym. W przypadku podłoża cukrzycowego daje się zaobserwować spowolniony proces gojenia ran.

Przyczyny zmian skórnych o podłożu behawioralnym 

Jak zostało wspomniane we wstępie, nie tylko choroby fizyczne stanowią przyczynę problemów skórnych u kotów. Wśród zaburzeń o podłożu behawioralnym, które mają wpływ na stan skóry, wymienić można: 

• kompulsywne lizanie i wygryzanie sierści – przymusowa pielęgnacja sierści, która ma na celu redukcję napięcia lub frustracji (np. związanej z brakiem bezpiecznej przestrzeni, ograniczoną ilością zasobów) i walkę z nudą, może prowadzić do podrażnień naskórka;
• idiopatyczne zapalenie pęcherza moczowego na tle stresowym – choć pierwotna przyczyna choroby nie jest jeszcze w pełni poznana, jednak istnieją dowody na to, że czynnikiem predysponującym do rozwoju choroby jest stres. Część kotów intensywnie wylizuje okolice cewki moczowej, co może prowadzić do samookaleczeń. Czynnikami ryzyka wystąpienia choroby są m.in. płeć, waga, dawka ruchu oraz spożywany pokarm – częściej przypadłość rozpoznaje się u kastrowanych, otyłych, niewychodzących samców, które spożywają suchą karmę i mają ograniczoną dawkę bodźców;
• syndrom falującej skóry – jest to przypadłość (nie przez wszystkich uznawana za chorobę) na pograniczu zaburzeń dermatologicznych, neurologicznych i behawioralnych, w dalszym ciągu badana; obecnie można mówić jedynie o domniemanych jej przyczynach, wśród których znajdują się m.in. nierozwiązany konflikt i predyspozycje genetyczne. Zmiany skórne, do jakich może dochodzić, to utrata sierści w okolicach boków, ogona i odbytu, prowadząca do infekcji wtórnych.

Protokół diagnostyczny 

Poniżej przedstawiono protokół diagnostyczny chorób skóry u kotów przygotowany przez lek. wet. Joannę Karaś-Tęczę oraz dr n. wet. Joannę Dawidowicz wraz z uwagami zaczerpniętymi z pracy dra Patrica Hensela zamieszczonej w czasopiśmie branżowym „Clinics in Dermatology” (2010) oraz z artykułu J. Hordyńskiej traktującego o zespole falującej skóry.
W przypadku utraty sierści (zarówno ze świądem, jak i bez świądu) stosuje się zeskrobiny, test przylepcowy, test bibułowy, trichogram, a w razie podejrzenia demodex gatoi badanie kału. Dodatkowo, jeśli wyłysienia niezapalne występują na brzuchu i kończynach miednicznych, przeprowadza się badanie moczu celem wykluczenia zapalenia pęcherza moczowego (najbardziej miarodajna jest próbka pobrana przez powłoki brzuszne) oraz badanie glukozy z fruktozaminą, by wykluczyć cukrzycę. W przypadku chorób o podłożu alergicznym przeprowadzane jest odpchlenie, a jeśli podejrzewa się alergię pokarmową, zalecana jest dieta eliminacyjna na minimum 8 tygodni. Doktor Dawidowicz oraz Karaś-Tęcza sugerują użycie karmy hipoalergicznej, natomiast dr Hensel zauważa wyższą skuteczność zbilansowanych diet przygotowywanych w domu.
Jeśli podczas wywiadu okazuje się, że nadmiernemu wylizywaniu, a nawet wygryzaniu sierści towarzyszą objawy neurologiczne i behawioralne, tj. drganie skóry w okolicy lędźwiowej, rozszerzenie źrenic, zdezorientowanie, pogoń za nieistniejącym obiektem, wokalizacja czy agresja, warto poszerzyć diagnostykę pod kątem syndromu falującej skóry, znaną również pod innymi nazwami (przeczulica skóry czy atypowe neurodermatitis). Dodatkowa diagnostyka obejmuje: dokładny wywiad, badanie morfologiczne i biochemiczne krwi, w przypadku podejrzenia nieprawidłowości w układzie ruchu badanie ortopedyczne, neurologiczne, RTG układu ruchu i kręgosłupa, pełny obraz pozwala uzyskać wykonanie tomografii komputerowej i badanie przewodnictwa nerwowego oraz mięśniowego. Dopiero gdy nie zostanie wykryta przyczyna lub jeśli ze względu na koszty opiekun rezygnuje z dalszych badań, przyjmuje się diagnozę syndromu falującej skóry.
Jeśli na skórze występują wykwity, stosuje się następujące zabiegi: biopsję cienkoigłową w badaniu guzków i guzów, badanie cytologiczne w badaniu krost, które w przypadku przetok i zmian sączących poszerza się o posiew, oraz antybiotykogram. 

Tabela 1. Klasyfikacja morfologiczna wykwitów skórnych

Wykwity pierwotne – widoczne w początkowym stadium zmian skórnych	Wykwity wtórne – obecne w dalszym przebiegu choroby
plamka	łuska (łuszczenie zrogowaciałej warstwy)
grudka (nagromadzenie się substancji naskórka/skóry do wielkości grochu)	strup
płytka	blizna
guz (nagromadzenie substancji większe niż wielkość grochu)	nadżerka (defekt warstwy powierzchniowej skóry do granicy naskórka)
bąbel	wrzód (defekt głębszych warstw skóry aż do granicy naskórka)
pęcherzyk (wypełnienie płynem)	przeczos (powierzchowne obluzowanie się naskórka np. w efekcie zadrapania)
krosta (wypełnienie ropą)	szczelina (ubytek skóry)
atrofia (ścieńczenie skóry)	atrofia
zliszajowacenie (zgrubienie skóry z hiperpigmen...