Tarczyca - mały organ, który zawiaduje całym organizmem psa

Hormony produkowane przez tarczycę to tyroksyna (T4) oraz trójjodotyronina (T3), które działają na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Dzięki pracy tarczycy hormony zostają wyprodukowane ze względu na umiejętność przyswojenia jodu z pożywienia. Dodatkowo dla całości nie bez znaczenia pozostają hormony TSH (tyreotropina) oraz GH (hormon wzrostu).
Dzięki produkcji hormonów T3, T4 i TSH praca tarczycy wpływa na poziom oraz tempo przemian metabolicznych w organizmie, co znów daje odzwierciedlenie w pracy innych narządów. W związku z tym problemy z funkcjonowaniem tarczycy można zaobserwować poprzez objawy sięgające także innych narządów (np. układu krążeniowego czy nerwowego).

Co może dolegać tarczycy?

Najpowszechniejszą jednostką chorobową związaną z tarczycą jest niedoczynność tarczycy. U psów może wystąpić niedoczynność pierwotna, centralna (wtórna przysadkowa, trzeciorzędowa bądź podwzgórzowa niedoczynność) oraz wrodzona niedoczynność tarczycy (niezwykle rzadka). W większości sytuacji mamy do czynienia z pierwotną niedoczynnością spowodowaną autoimmunologicznym limfocytarnym zapaleniem tarczycy lub idiopatyczną atrofią pęcherzykową. Statystycznie pierwotna choroba tarczycy dotyka psów w średnim i starszym wieku, nie ma szczególnych predyspozycji związanych z płcią, natomiast jest zauważalne duże powinowactwo do konkretnych ras – między innymi przodujące w tym temacie są retrievery, pudle, sznaucery, dobermany i owczarki niemieckie.
Wśród chorób tarczycy można jeszcze wyróżnić jej nadczynność (bardzo rzadko występuje u psów, zwykle dotyka kotów). Nowotwory tarczycy to także dosyć rzadkie zjawisko, jednak w momencie, kiedy się pojawi, może się wiązać z powstającą zmianą rozrostową w okolicy tarczycy, komórki nowotworowe mogą uwalniać hormony, co w efekcie może przynieść skutek nadczynności. Kolejnym tematem jest dyshormonoza z eutyreozą, czyli stan, w którym wartości hormonów T3 oraz T 4 są niskie i sugerują niedoczynność, choć w rzeczywistości za spadek hormonów nie odpowiada problem tarczycowy, a wystąpienie innej choroby lub jest on efektem stosowanych leków. Niekiedy w ciężkich stanach chorobowych organizm postanawia przejść w stan oszczędności i obniża poziom hormonów, jednakże nie sama tarczyca jest wtedy problemem, a inna jednostka chorobowa, która wymaga 
np. spowolnienia metabolizmu. Zatem w diagnostyce stanu zwierzęcia zawsze należy łączyć wyniki badań krwi z obrazem klinicznym pacjenta. Dla potwierdzenia diagnozy konieczne jest połączenie wyników laboratoryjnych z jak największą liczbą objawów choroby. 
Należy pamiętać także o tym, że hormony tarczycy produkowane są z jodu przyswajalnego przez organizm z pokarmu, jaki trafia do psiej miski. W związku z tym nie bez znaczenia pozostaje dieta stosowana przez opiekuna, a mianowicie skład karmy oraz jej sposób podania. Mianowicie mowa o goitrogenach, które naturalnie występują w pewnej grupie produktów, ale, niestety, mają działanie antyodżywcze poprzez hamowanie wchłaniania jodu oraz działanie wolotwórcze. Nadmierne wykorzystanie produktów tego rodzaju w diecie może przyczynić się do rozwoju niedoczynności. Produkty zawierające goitrogeny to przede wszystkim rośliny krzyżowe oraz strączkowe (m.in. kapusta, gorczyca, soja, kalafior, brukselka, brokuł, szpinak).

Drugim ważnym tematem jest pochodzenie oraz jakość mięsa w psim posiłku, bowiem nadmierne występowanie części okolic szyi i podgardla może wiązać się z nieświadomym podawaniem do spożycia hormonów tarczycowych, co z kolei może doprowadzić do powstania nadczynności tarczycy wywołanej dietą. W związku z tym dieta psa powinna być różnorodna – wyżej wspomniane produkty podawane okazjonalnie nie będą stanowiły problemu, ale podawane monodietetycznie, codziennie, z pewnością przyczynią się do rozwoju chorób.

Objawy sugerujące problemy tarczycowe

Rozwój problemów dotykających tarczycę może być bardzo powolny i początkowo niezauważalny przez opiekunów zwierzęcia, podobnież jak pierwsze symptomy choroby mogą być nieswoiste lub dobrze maskowane przez zwierzęta. Do najpowszechniejszych objawów charakterystycznych dla upośledzonej pracy tarczycy, związanej z niedoborem hormonów, należą między innymi zmiany dotyczące problemów dermatologicznych (świąd, słabej jakości lub przetłuszczona sierść, zmiany skórne) oraz metabolicznych (głównie otyłość). Jednakże wahania poziomu hormonów mogą w zasadzie mieć wpływ na cały organizm i niekiedy objawy sugerujące rozwój choroby mogą być niejednoznaczne, dopiero podejście holistyczne pozwala dostrzec sedno. 
I w takiej sytuacji możemy się spodziewać dla przykładu słabej masy mięśniowej, przewlekłych zaburzeń żołądkowo-jelitowych, zespołu polidypsja z poliurią słabej wydolności wysiłkowej, zaburzeń snu, depigmentacji lusterka nosowego, problemów z poruszaniem się, allodynii czy bradykardii. Oprócz symptomów dotykających sfery somatycznej można także spotkać objawy zaburzeń pracy tarczycy sięgające do zaburzeń behawioralnych – tutaj należy wspomnieć o tzw. Hypolit (hypothyroidism like trouble), opracowanym przez Valerie Darmard. Subkliniczna niedoczynność tarczycy i jej objawy behawioralne mogą się pojawić nawet kilka lat przed wystąpieniem objawów somatycznych, ewidentnie sugerujących kliniczną niedoczynność tarczycy. W związku z tym w sytuacjach, gdy u przedstawicieli średnich i dużych ras psów pojawiają się nagłe zaburzenia zachowania lub dochodzi do niewytłumaczalnego pogorszenia stabilnej sytuacji bez ewidentnej przyczyny, należy omówić z lekarzem prowadzącym zwierzę możliwość problemów pracy tarczycy. Objawy behawioralne mogące sugerować niedoczynność tarczycy to między innymi: słaba odpowiedź na dotychczasowe terapie, trudne do wytłumaczenia nawroty i pogorszenia samopoczucia, zaburzenia lękowe, drażliwość, irytacja, pobudzenie, problem z kontrolowaniem siebie i emocji, osowiałość, agresja, pogorszenie funkcji poznawczych i gorsze samopoczucie w godzinach popołudniowo-wieczornych.

Diagnostyka problemów tarczycowych

W dużej mierze diagnostyka opiera się na analizie laboratoryjnej krwi – ocenie poziomu hormonów tarczycy oraz przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie. Jednakże oprócz samych wyników i „kartki papieru” równie ważne są wywiad oraz badanie kliniczne pacjenta. W niektórych sytuacjach, tak jak przy wyżej wspomnianym hypolicie, poziom hormonów może być w normie lub nieznacznie obniżony, ale wywiad i objawy mogą sugerować subkliniczną postać choroby – w takiej sytuacji lekarz weterynarii może zdecydować o diagnostycznym rozpoczęciu leczenia i tym samym obserwacji reakcji zwierzęcia na wdrożone leczenie. Przeciwieństwem może być eutyreoza, która na kartce wyników może sugerować duży problem pracy tarczycy bez jej objawów, podczas gdy za niskie hormony...