Praca ze zwierzęciem po przejściach – specyficzny rodzaj pacjenta

W psychologii ludzkiej pojęcie traumy, tak jak wiele innych definicji, ewoluowało na przestrzeni czasu. Niegdyś za traumę uznawano bardzo silne i raczej rzadko występujące stresory, wyróżniające się na tle stresorów „zwykłych”, spotykanych w codziennym życiu. Obecnie definicja tego zjawiska opiera się na pojęciu tzw. urazu psychologicznego. Trauma ma więc być stanem psychicznym powstającym wskutek działania czynników zewnętrznych, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu tego, kto ich doświadcza. Z kolei takie przeżycie może dać efekt w postaci głębokich zmian w funkcjonowaniu danej osoby. Dopełnieniem tego opisu wydaje się być ustanowienie w 1997 roku przez WHO jednostki chorobowej pod nazwą „Zespołu Stresu Pourazowego” (ang. PTSD – Poste Traumatic Stress Dissorder).

Trauma w świecie zwierząt

Powyższe definicje dotyczą świata ludzi, a co ze zwierzętami? Czy ich też dotyczy zjawisko traumy? W moim odczuciu zdecydowanie tak, choć gdy zaglądam do literatury fachowej, to mam wrażenie, że pozostaję w tym twierdzeniu odosobniona – szczególnie w kontekście kotów. Przeglądając zagraniczne publikacje dotyczące zespołu stresu pourazowego u zwierząt, można bowiem natknąć się na opracowania dotyczące stanu emocjonalnego, ale głównie psów. Mowa w nich zarówno o psach pracujących (w tym zarówno o zwierzętach, które na własnej skórze doświadczyły koszmaru wojny, służąc wraz ze swoimi przewodnikami w armii, jak i np. o psach poszukiwawczych), ale także o tych, które doświadczyły czegoś przerażającego: przeżyły katastrofę naturalną (np. huragan lub powódź), były ofiarami psychicznej lub fizycznej przemocy, zostały porzucone czy też przeszły przez śmierć bliskiego im towarzysza (ludzkiego bądź zwierzęcego). Każde z tych zdarzeń brzmi okropnie, szczególnie jeśli psi mózg nie jest w stanie go w pełni świadomie przeanalizować (bo niby jak pies miałby zrozumieć to, że zostaje porzucony lub skrzywdzony przez kogoś, komu dotąd bezgranicznie ufał?). Nie dziwi zatem, że badacze zachowań pochylają się powoli nad tymi problemami, by opracowywać skuteczne strategie ich przepracowywania z psimi pacjentami.

Niestety, jednocześnie autorzy behawioralnych opracowań wydają się praktycznie nie zauważać tych samych problemów u kotów. A przecież wiemy już dziś bezsprzecznie, że więź k...