Znajomość gatunku a indywidualne różnice
Znajomość gatunku jest potrzebna – i jednocześnie jest doskonałym tłem, na którym można dostrzec indywidualne różnice między zwierzętami. Wiedza na temat Felis catus ułatwi Ci zatem zrozumienie właśnie tego kota, z którym (za)mieszkasz, a także pozwoli skutecznie zapobiec większości problemów.
Kocie emocje, motywacje i zdolności poznawcze
Kot nie zrzuca przedmiotów z półek złośliwie, tylko najczęściej dlatego, że osiąga w ten sposób jakąś korzyść (na przykład zyskuje uwagę opiekuna lub zwyczajnie się bawi). Staraj się więc nie doszukiwać w jego zachowaniu na siłę bardziej złożonych motywacji.
Koty nie są złośliwe (a przynajmniej nikt tego dotąd nie udowodnił i myślę, że tak pozostanie). Koty nie odczuwają również wyrzutów sumienia.
Jednocześnie wiemy, że jako ssaki koty dzielą z nami wiele emocji: odczuwają radość, złość, strach, smutek, zaskoczenie i obrzydzenie. Są niezwykle wrażliwe i reaktywne emocjonalnie.
Prawdopodobnie odczuwają również zazdrość, która jest dużo prostszym stanem emocjonalnym niż wspomniana wcześniej złośliwość. Różnica polega na tym, że my, ludzie, z zazdrości potrafimy być złośliwi, a koty nie.
Zazdrość, w przeciwieństwie do złośliwości, to uczucie, które nie wymaga umiejętności przewidywania emocji innej osoby. Kot, który widzi, jak na jego oczach zachwycasz się właśnie adoptowanym kociakiem i zachęcasz go do korzystania z drapaka, naprawdę przeżywa straszne chwile.
Można by porównać je do sytuacji, kiedy Twój partner przyprowadza do domu obcą osobę i oświadcza, że od dzisiaj będzie ona mieszkać z Wami, by dotrzymywać Ci towarzystwa, kiedy nie ma go długo w domu. Możliwe, że są osoby, które ucieszyłyby się z tego. Podobnie można spotkać koty, które bardzo przyjaźnie reagują na pojawienie się nowych przedstawicieli swojego gatunku w domu, bez wyjątku.
Koty uczą się przez całe życie, powtarzając zachowania przynoszące im korzyści i unikając tych, których konsekwencje są nieprzyjemne lub są jedynie stratą energii. Są świetnymi obserwatorami i dostrzegają sygnały zapowiadające istotne z ich punktu widzenia zdarzenia. Mają też dobre wyczucie czasu.
Czas i przestrzeń w życiu kota
Jeśli chcesz się przekonać, czy kot zna się na zegarku, w porze kociej kolacji udawaj, że o niej nie pamiętasz – z pewnością przypomni Ci o obowiązkach. Jeśli nie przypomni, to będę podejrzewać, że jest chory albo karmisz go tak nieregularnie, że nie jest w stanie znaleźć w tym żadnego rytmu (wówczas zmień to jak najprędzej).
Kot dobrze orientuje się również w przestrzeni, co wynika nie tylko z jego łowieckiego trybu życia, ale także z konieczności dzielenia terytorium z innymi – dzięki temu może na przykład unikać niektórych miejsc w godzinach, w których zwykle bywają tam jego konkurenci.
Eksperyment Claude’a Dumasa (1992) pokazał, że koty pamiętają miejsce, w którym widziały po raz ostatni swój cel (na przykład jedzenie), a ponadto mogą kierować się do niego po drodze najkrótszej lub okrężnej.
Koty doskonale zapamiętują również wydarzenia o szczególnym znaczeniu emocjonalnym. Kotka moich rodziców, Rysia, pewnego dnia upolowała na balkonie motyla. Od tego dnia każde wyjście na balkon wiązało się ze sprawdzeniem, czy na pudełku nie przysiadł kolejny motyl.
Z tego samego powodu kot będzie pamiętał urazy emocjonalne. Pracuję z wieloma kotami, które po tym, jak zostały źle potraktowane przez gości, reagują agresją na wszystkich obcych, którzy chcą wtargnąć na ich teren.
Porozumiewanie się kotów
Żeby zrozumieć kota, trzeba nauczyć się odczytywać to, co mówi. Koty porozumiewają się z otoczeniem na wiele sposobów, a część kociej komunikacji jest dla człowieka niedostępna.
Zapach jako forma komunikacji
Koty żyją w świecie zapachów – mają o wiele czulszy od ludzkiego węch, a feromony służą im do wymiany informacji. Tym, co umożliwia kotom odbieranie feromonów, jest narząd Jacobsona, zlokalizowany nad podniebieniem.
Dla poczucia bezpieczeństwa kota ważna jest możliwość rozpoznawania, kto jest swój, a kto jest intruzem. To dlatego tak często ociera się głową o inne mieszkające z nim zwierzęta i nasze nogi, pozostawiając na nich feromony. Zapach grupy jest dla niego bardzo istotny.
Koty znakują terytorium nie tylko wizualnie, ale również zapachowo – poprzez mocz, kał oraz feromony wydzielane podczas drapania.
Aby nie przynieść do domu niechcianego (z perspektywy kota) zapachu, myj ręce po kontakcie z innymi kotami, schowaj buty do szafki i unikaj stawiania walizki na środku mieszkania. W przeciwnym razie kot może zdecydować się przykryć obcy zapach własnym, na przykład znakując moczem.
Kocia mowa dźwięków i ciała
Naucz się interpretować dźwięki, które kot wydaje, i rozumieć kocią mowę ciała.
Koty komunikują się na wiele sposobów, wykorzystując między innymi:
- piski,
- skrzypienie,
- miauczenie,
- gruchanie,
- warczenie,
- wycie,
- fukanie,
- syczenie,
- prychanie,
- krzyk,
- mruczenie (które ludzie tak bardzo cenią, a nie zawsze jest oznaką zadowolenia).
Moim ulubionym kocim dźwiękiem jest przyjazne gruchanie.
Niektóre osoby świetnie wyczuwają emocje i zamiary kotów, innym przychodzi to z trudem. Zachowanie kota zmienia się szybko – zmieniają się sposób poruszania się, poza, ułożenie uszu, ogona, wibrysów…
Jak rozpoznać emocje kota?
-
Rozluźniony kot ma swobodny ogon i rozluźnione mięśnie pyszczka.
- Napięty kot przybiera usztywnioną pozę, ma napięte mięśnie, szybko poruszający się ogon, ściągnięte kąciki pyszczka, a jego uszy skierowane są do tyłu, przodu lub na boki.
Obserwacja kotów pozwala lepiej rozumieć ich emocje i potrzeby. Poświęć czas na obserwację kotów, nie tylko swoich.
